Ze swą kilkusetletnią historią, średniowiecznym układem urbanistycznym, zabytkową drewnianą zabudową, pełne magicznego klimatu, sielskości, Anielskości oraz Polskości. „Miasteczko na wzgórzu” należy do najciekawszych miejsc w Małopolsce.

Lanckorona leży na pograniczu Pogórza Wielickiego z Beskidem Makowskim, na Przedgórzu Karpackim, w odległości 34 km od Krakowa i 20 km od Wadowic. Dawne miasteczko zajmuje południowy stok Góry Zamkowej (545 m n.p.m.), zwanej także Górą Lanckorońską. 
Można tu dojechać samochodem – drogą krajową nr 52,pociągiem kursującym na trasie Kraków – Zakopane lub Bielsko-Biała – Kraków i... rowerem... z każdej strony Polski. 

Nazwę Lanckorona można wywodzić z języka niemieckiego, od zestawienia słów land – „kraj”, „okolica” i krone – „korona”, co w swobodnym tłumaczeniu znaczy „korona kraju”. Określenie Landkorona mogło zatem oznaczać górę Upik (Górę Zamkową), która dominuje, „króluje” nad okolicą. Jak korona.
Kazimierz Wiśniak, znawca kultury i dziejów Lanckorony wywodzi nazwę miasteczka z drewna od rycerskiego, niemieckiego rodu Landeskrone, związanego z Piastami Śląskimi: rodem Bolesława Wysokiego i jego brata, Mieszka Plątonogiego. Rycerze de Landeskrone, odgrywali niepoślednią rolę na dworach piastowskich i „dochrapali się” wielu majątków na Dolnym Śląsku, rozdzielonych pomiędzy kilka gałęzi ich rodu: koło Glogau (Głogowa), Liegnitz (Legnicy), Striegau (Strzegomia) i Neumarkt (Środy Śląskiej). W artykule zamieszczonym w „Kurierze Lanckorońskim” Kazimierz Wiśniak pisze: 
„Kiedy w 1231 roku, Henryk Brodaty zajął Małopolskę, wraz z nim pojawili się rycerze Landeskrone na pograniczu Śląska i Ziemi Krakowskiej. Mogli też być wcześniej, w 1229 roku kiedy tenże Henryk Brodaty zarządził zjazd rycerstwa w Spytkowicach pod Zatorem. Wydaje się prawdopodobnym, że jeden z rycerzy Landeskrone, w końcu XIII wieku dotarł do dorzecza Skawinki i wśród puszczy, na szczycie góry Upik (Góra Zamkowa – przyp. A.P) zbudował małą wieżę obronną, około której powstało osiedle. Nadał mu, zwyczajem powszechnie przyjętym, miano zaczerpnięte z własnego nazwiska. Z biegiem lat nowa nazwa Landeskrone usunęła w zapomnienie pierwotną nazwę Upik i przyjęła brzmienie współczesne – Lanckorona.” ( K. Wiśniak Rycerze Landeskrone, „Kurier Lanckoroński”, 46/2005). 
Za tą hipotezą przemawia i to, że Kazimierz Wielki, kiedy zarządził budowę zamku lanckorońskiego, musiał pozostawić jego nazwę wpisaną już w język ówczesny. Król ten bowiem nie miał zwyczaju nadawania zamkom nazw niemieckich. A więc nazwa Lanckorona była wcześniejsza. 

Drewniana architektura i układ przestrzenny miasteczka z sylwetą Zamkowej Góry tworzą theatrum o metafizycznym nastroju i wartościach historycznych i estetycznych. Miasteczko zachowało cechy osady średniowiecznej, założonej u stóp warownego zamku: podział na część mieszkalną, wytwórczą i handlową – rynek i odchodzące zeń ulice – oraz część uprawną: pola, łąki (niegdyś pastwiska miejskie zwane skotnicami) i sady. Rynek odzwierciedla średniowieczne założenie, a granice działek – miedziuchy – są zachowane pomiędzy domami. Niegdyś z każdego rogu rynku odchodziły ulice, tworząc tzw. układ wiatrakowy, który z czasem został w części zatarty. Dziś rynek z przyległymi ulicami tworzy swoistą encyklopedię historii miasteczka zapisaną w jego architekturze i położeniu. 
(przewodnik Romantyczne Miasteczko-A. Pacuła?) 


W Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Małopolskiego gmina Lanckorona jest enklawą kulturową i wypoczynkową. Góra Zamkowa, z ruiną zamku starostów lanckorońskich, należy do religijnego parku kulturowego Kalwarii Zebrzydowskiej wpisanego na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO, a część Lanckorony i Izdebnika znajduje się w strefie buforowej tego parku. Rynek Lanckorony jest od 1937 r. wpisany do rejestru zabytków i podlega ochronie konserwatorskiej. W Lanckoronie wyznaczono trzy obszary chronione, uznane za skarbnice dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego gminy: 
- zespół krajobrazowy „Lanckorona” o powierzchni 290 ha obejmuje: Lanckoronę, północną część wsi Skawinki i południową część Izdebnika oraz lasy, pola, łąki i kapliczki przydrożne.
- użytek ekologiczny Skawinka („Cedron”) o powierzchni 50 ha – obszar ochrony ichtiofauny potoku Skawinka, na odcinku przepływu przez park kulturowy (gdzie rzeczka jest nazywana „Cedronem”) Dróżek Kalwaryjskich. W rzeczce Skawince występują ryby: pstrąg, kleń, strzebla potokowa, kiełbia, piekielnica oraz świnka. 
- użytek ekologiczny „Pod Górą Zamkową” o powierzchni 100 ha obejmuje: Górę Zamkową w Lanckoronie i jej zasoby przyrodnicze, m.in.: płat lasu grądowego, runo leśne, a w nim m.in. czosnek niedźwiedzi i gatunki chronione, jak pierwiosnka wyniosła, kopytnik pospolity itd. Obszar cechuje naturalna szata roślinna, leśna (grądowa), unikatowe skupisko lilii złotogłów (ok. 5000 sztuk) oraz – na wierzchołku Góry Zamkowej – skupisko modrzewia polskiego objętego ochroną od 1934 r. 
Więcej informacji o gminie na stronie -

 

Galeria